Tatilin Başında Neden Hastalanıyoruz?

Çeviri: Der Virgül | Kaynak: Die Presse | Köksal Baltacı

Leisure-Sickness Sendromunun Bilimsel Açıklaması…

Tatile başlar başlamaz hastalanmak, oldukça yaygın bir olgudur ve “Leisure-Sickness Sendromu” [Tatil Hastalığı Sendromu] olarak adlandırılır. Bunun ardında yatan neden ise oldukça dikkat çekicidir.

Pek çok kişi ya kendisinde ya da çevresinde bu duruma tanık olmuştur: Tatil başlar başlamaz baş, boğaz ve eklem ağrıları, yüksek ateş, nezle, aşırı yorgunluk ya da mide-bağırsak rahatsızlıkları gibi belirtiler ortaya çıkar. İnsan tatilin keyfini en iyi şekilde çıkarmak isterken, gribal enfeksiyonlarla günlerce yatakta hasta bir şekilde geçirebilir.

Bu fenomenin genel açıklaması şöyledir: Tatilden hemen önce, birçok işi yetiştirme telaşı nedeniyle stres ve gerginlik en üst seviyeye ulaşır. Bu durum aniden sona erdiğinde, bağışıklık sistemi işlevlerini azaltır ve vücut enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelir. Bu açıklama her ne kadar doğru yöne işaret etse de özünde eksik ve hatalıdır.

Adrenalin ve Kortizol

Gerçekte “Leisure-Sickness Sendromu”nun ardında farklı bir mekanizma yatmaktadır. İş yerinde sürekli, yüksek düzeyde stres, stres hormonları olan adrenalin ve kortizolün sürekli yüksek seviyelerde salgılanmasına neden olur. Bu durum, “sempatik sinir sistemi”nin etkin hale gelmesiyle ilişkilidir. Sempatik sinir sistemi, stres anlarında ya da tehlike durumlarında vücudu alarm haline geçirerek yüksek bir performans düzeyine ulaşmasını sağlar – örneğin kaçabilmek için.

Bu sistemin zıttı ise parasempatik sinir sistemidir ve vücudun dinlenmesine, enerji rezervlerini yenilemesine hizmet eder.

Sempatik sistemin etkin olduğu dönemlerde adrenalin ve kortizol salgısı yüksek kalır ve bu hormonların bir etkisi de, enfeksiyon belirtilerini bastırmak olur. Yani kişi aslında enfekte olmuş olabilir, ancak yukarıda sayılan belirtiler ya hiç ortaya çıkmaz ya da çok hafif geçer. Bunun amacı, vücudu alarm modunda tutarak gerektiğinde hızlı tepki verebilir durumda kalmasını sağlamaktır – örneğin kaçmak ya da savaşmak gibi.

Ancak stresin ve gerginliğin sona erdiği, dinlenme ve gevşemenin başladığı anda, adrenalin ve kortizol seviyeleri düşer. Bu noktada parasempatik sinir sistemi devreye girer. Bu hormonların azalmasıyla birlikte, daha önce bastırılmış olan hastalık belirtileri de ortaya çıkar. Yani kişi yalnızca enfekte değil, artık kendini hasta da hissetmeye başlar. Hastalık böylece “patlak verir.”

Önlem Yöntemleri

Peki bu durumdan kaçınmak, tatilin ilk günlerini hastalıkla geçirmemek için ne yapılabilir? Cevap oldukça açık ve şaşırtıcı değil: Tatil öncesindeki gün ve haftalarda, strese neden olabilecek ek görev ve yüklerden olabildiğince kaçınılmalı.

Sağlık uzmanları, bunun yerine aktif olarak gevşeme tekniklerinin uygulanmasını önermektedir: Nefes ve kas egzersizleri yapmak, işleri meslektaşlara devretmek ve tatil sırasında yerinize geçecek kişinin görevlerini önceden planlamak gibi. Böylece sadece işleri değil, zihinsel yükü de devretmiş olursunuz.

Başka bir deyişle: Tatilden önceki yoğun ve sürekli stresin azaltılması, iş modundan tatil moduna geçişi daha yumuşak hale getirecek ve vücut ile hormon sistemi için bu geçiş daha az zorlayıcı olacaktır.

Yasal Düzenlemeler

Bu arada: Tatilde hastalananlar, tatil günlerinden kayıp yaşamazlar. Avusturya İşçi Odası’nın [Arbeiterkammer] internet sitesindeki bilgilere göre:

• Hastalık üç takvim gününden uzun sürerse,
• Kişi hastalığı kasıtlı veya ağır ihmal sonucu geçirmemişse,
• Hastalık en geç üç gün içinde işverene bildirilirse,
• İşe dönüşte yerel bir doktor tarafından verilmiş bir doktor raporu sunulursa, tatilde geçirilen hastalık süresi izin süresinden düşülmez.

Yurtdışında hastalanılması durumunda, doktor raporunun yetkili bir makamdan alınmış onay belgesiyle desteklenmesi gerekebilir. Bu belgede, raporun yerel, geçerli bir hekim tarafından verildiği açıkça belirtilmelidir.

Ancak dikkat: İşçi Odası ayrıca şu konuya da dikkat çekiyor – hastalık nedeniyle tatilin bölünmesi, tatil süresini uzatmaz. Yani tatil süresi biter bitmez ve kişi sağlığına kavuşur kavuşmaz, işe geri dönmek zorundadır. | ©DerVirgül