Avusturya’da sığınmacılar gerçekten ne kadar para alıyor?

Avusturya’da göç ve iltica konusu, özellikle seçim dönemlerinde yanlış bilgi ve dezenformasyonun odağı olmaya devam ediyor. Sığınmacılara ödenen iddia edilen yüksek meblağlar kamuoyunu sık sık meşgul ederken, bu tür haberlerde çoğu zaman önemli bilgiler eksik bırakılıyor, terimler kasıtlı olarak birbirine karıştırılıyor ya da yanlış yönlendirici biçimde kullanılıyor. Son olarak, Viyana seçimleri öncesi bir günlük gazetede yayımlanan hesaplama ile bir televizyon programındaki ifadeler kamuoyunda kafa karışıklığına neden oldu.

Karmaşık sistem, yanlış bilgiye zemin hazırlıyor

Sığınmacılara yapılan ödemelerle ilgili iddialarda dikkatli olunması gerekiyor. Asıl sorun, “sığınmacı”, “mülteci”, “ikincil koruma statüsünde olan” gibi farklı gruplar ve bunlara bağlı sosyal yardımların hem yasal statüye hem de eyaletlere göre değişiklik göstermesi. Bu nedenle kasıtlı veya bilinçsiz bilgi kirliliği kaçınılmaz hâle geliyor.

Finansal yardımların doğru anlaşılması için dört temel grup arasında ayrım yapılması gerekiyor:

1. Asylberechtigte [mülteci statüsü kazanmış kişiler]
2. Asylwerbende [başvurusu devam eden sığınmacılar]
3. Subsidiär Schutzberechtigte [ikincil koruma altındakiler]
4. Ukrayna’dan gelen yerinden edilmiş kişiler

Mülteci statüsündekiler diğer vatandaşlarla eşit haklara sahip

Resmi olarak mülteci statüsü tanınan kişiler, diğer Avusturya vatandaşlarıyla aynı sosyal haklara sahip. Bunlar arasında iş piyasasına tam erişim, aile yardımları, çocuk bakım parası ve bakım yardımları gibi destekler bulunuyor. Bu kişilere 2025 itibarıyla yalnız yaşayanlar için ayda en fazla 1.209 Euro, çiftler için ise 1.693 Euro’ya kadar sosyal yardım [eski adıyla asgari geçim yardımı] ödeniyor.

Başvurusu devam eden sığınmacılar yalnızca temel ihtiyaçlar için ödeme alıyor

Henüz iltica başvurusu sonuçlanmamış olan sığınmacılar ise yalnızca “Grundversorgung” [temel destek] adı verilen yardımı alabiliyor. Bu yardım, barınma, gıda, sağlık hizmeti, kıyafet, okul malzemesi ve danışmanlık gibi temel ihtiyaçları kapsıyor. Ödemeler, kişinin hangi eyalette yaşadığına ve özel ya da organize bir konaklama tesisinde kalıp kalmadığına göre değişiyor.

Örneğin, Viyana’da organize konaklamada kalan yetişkin bir sığınmacı ayda yaklaşık 200 Euro gıda yardımı, 40 Euro cep harçlığı ve 10 Euro sosyal etkinlik desteği alıyor. Ayrıca yılda 150 Euro kıyafet yardımı ve okul çağındaki çocuklar için yıllık 200 Euro okul desteği ödemesi yapılıyor.

İkincil koruma altındakiler çalışma hakkına sahip

Asylanması reddedilmiş ancak ülkelerine geri gönderilmeleri mümkün olmayan ve geçici koruma verilen kişiler [subsidiär Schutzberechtigte], belirli koşullarda sosyal yardım hakkına sahip. Örneğin, özel evde kalan bu kişiler, asgari geçim yardımı seviyesine kadar destek alabiliyor. Bunun için iş bulma kurumuna [AMS] kayıtlı olmaları, haftalık en az 20 saat çalışmaları veya entegrasyon kurslarına katılmaları gerekiyor.

Ukraynalı mülteciler ayrı bir düzenlemeye tabi

11 Mart 2022 tarihli “Yerinden Edilmişler Yönetmeliği” uyarınca Ukrayna’dan gelen kişiler iltica başvurusu yapmadan geçici oturum hakkı ve “yerinden edilmiş” statüsü alıyor. Bu kişiler sadece temel destek yardımı ve olası aile yardımı kapsamında ödeme alabiliyor.

Sosyal yardımın tamamı nadiren ödeniyor

2025 itibarıyla sosyal yardımın [Mindestsicherung] üst sınırı yalnız yaşayanlar için 1.209 Euro, çiftler için 1.692 Euro olarak belirlenmiş durumda. Ancak bu rakamlar genellikle tam olarak ödenmiyor. Statistik Austria verilerine göre 2023 yılında kişi başına ortalama ödeme tutarı 802 Euro. Viyana’da ise bu rakam ortalama 805 Euro seviyesinde. Viyana’da yalnızca her yedi kişiden biri bu yardımı tam olarak alabiliyor.

Viyana’da sosyal yardım alanların %62’si Avusturya vatandaşı değil. Yabancıların %12,5’i sosyal yardım alırken, tüm nüfus içinde bu oran %7 civarında. Yardım alan mültecilerin yaklaşık yarısını reşit olmayanlar oluşturuyor. İkincil koruma altındakilerin oranı ise oldukça düşük.

“Yaşamla bağdaşmayan karmaşık bir sistem”

Asylkoordination Österreich örgütünden Lukas Gahleitner-Gertz, APA’ya verdiği demeçte Avusturya’daki on farklı temel destek sisteminin “yaşamla bağdaşmayan, Kafkaesk bir karmaşaya” dönüştüğünü ifade etti. Gahleitner-Gertz, hem destek alanlar hem de yetkili kurumlar için sistemin “şeffaflıktan uzak ve anlaşılmaz” olduğunu vurgulayarak acilen reforma gidilmesi çağrısında bulundu.

Hem temel destek [Grundversorgung] hem de sosyal yardım [Sozialhilfe] sistemlerinin ülke genelinde birleştirilmesi yönünde çabalar mevcut. Bu hedefler, halihazırda yürürlükte olan hükümet programında da yer alıyor.

💬 Editörün Yorumu

Avusturya’da iltica ve sosyal yardım sistemi, kamuoyunda sıkça yanlış yorumlanan karmaşık bir yapıya sahip. Seçim dönemlerinde özellikle mülteci karşıtı söylemlerin yaygınlaşması, gerçek verilerin göz ardı edilmesine neden oluyor. Oysa veriler, sığınmacıların “aylık binlerce Euro aldığı” yönündeki iddiaların gerçeği yansıtmadığını açıkça ortaya koyuyor. Sığınma hakkı bir insan hakkıdır; tartışılması gereken, yardımların fazlalığı değil, sistemin şeffaf ve adil işleyip işlemediğidir.|© DerVirgül