Avusturyalıların Hochdeutsch Kompleksi

Avusturya’da devam eden bir dil araştırması, Avusturyalıların kendi kullandıkları Hochdeutsch’u [Avusturya Standardı Almanca] Almanya’daki Hochdeutsch’a göre daha güzel, daha doğru ve daha sempatik bulduğu ileri sürüldü.

Kanada’daki University of British Columbia’dan dilbilimci Stefan Dollinger tarafından yürütülen ve şimdiye kadar 41 bin kişinin katıldığı çevrimiçi ankete göre, Avusturyalıların yüzde 94’ü Almancayı, farklı ülkelerde farklı standartları olan çok merkezli [plurizentrik] bir dil olarak görüyor.

Araştırmada öne çıkan bulgulara göre:

• Avusturyalıların yüzde 94’ü kendi Hochdeutsch’larını daha uygun buluyor, yalnızca yüzde 2,5’i bu görüşe katılmıyor.
• Avusturya’da yaşayan Almanların yüzde 76’sı Avusturya Hochdeutsch’unu daha uygun bulduğunu belirtirken, yüzde 14’ü bu görüşü reddediyor.
• Avusturyalılar, Alman Hochdeutsch’unu “daha kibirli” buluyor. Bu görüşe, Avusturya’daki Almanların bir kısmı da katılıyor.

Dollinger, elde edilen verilerin Alman dilbiliminde yaygın görüşün aksine, Almancada ulusal farklılıkların kaybolmadığını ve genç kuşakların da Avusturya Hochdeutsch’una aynı ölçüde değer verdiğini gösterdiğini söyledi.

Anketin Eylül ayı sonuna kadar devam edeceği ve Avusturya’da yaşayan herkesin yaklaşık dokuz dakikasını ayırarak katılabileceği bildirildi.

Peki gerçekten böylemi?

[Adem Hüyük] Virgül’ün yorumu: Avusturyalıların kendi [Avusturya Standardı Almanca] Hochdeutsch’larını Alman Hochdeutsch’undan daha güzel, daha doğru, daha sempatik bulduğunu gösteren araştırma, dil üzerinden yürütülen masum bir tartışma gibi görünse de aslında tarihsel bir yaraya dokunuyor: Avusturya’nın Almanya karşısındaki aşağılık kompleksi.

1866’da Prusya karşısında kaybedilen savaşla birlikte Avusturya, Almanca dünyasının siyasi ve kültürel merkez olma rolünü yitirdi. O andan itibaren Avusturya’nın “biz de varız” deme ihtiyacı hiç bitmedi.

1938’de Nazi Almanyası’nın Avusturya’yı ilhakı [Anschluss] ise bu kimlik krizini daha da derinleştirdi. Devlet kimliğini kaybeden Avusturya, yeniden var olabilmek için sürekli farklılık üretmek zorunda kaldı.

Bugün “bizim Hochdeutsch daha güzel, daha doğru” söyleminin hiçbir bilimsel dayanağı olmadan savunulması, işte bu tarihsel travmanın bir yansımasıdır. Almancanın standart biçimi üzerinde üstünlük iddiası, aslında bir kültürel özgüven değil; yenilginin ve ilhakın mirasıyla hesaplaşamamanın dışavurumu.

Alman Hochdeutsch’unu “kibirli” olarak nitelemek de aynı kompleksin parçası. Çünkü sürekli karşılaştırma ihtiyacı, Avusturya’nın hâlâ kendi gölgesinden çıkamadığını gösteriyor.

Kısacası: Avusturya’nın Hochdeutsch tutkusu, sadece bir dil tartışması değil; 1866’daki yenilginin ve 1938’deki ilhakın hâlâ kapanmayan bir yarasıdır.| ©DerVirgül