Cenevre’de uzlaşı yok, Avusturya’da plastik şişe–kutu depozito tartışması büyüyor

Birleşmiş Milletler’in küresel plastik anlaşmasına ilişkin üç yıldır süren müzakereleri, İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılan son on günlük görüşme turunun ardından bir kez daha sonuçsuz kaldı. 180’den fazla ülkenin katıldığı oturumlarda 100’den fazla ihtilaflı madde çözülemedi.

Taraflar Arasındaki Derin Uçurum
Petrol üreticisi ülkeler [Suudi Arabistan, Rusya, İran] ile tek kullanımlık plastik yasağı, net üst sınırlar ve döngüsel ekonomi talep eden Batılı ülkeler ve onlara katılan 100’den fazla ülke karşı karşıya geldi. Mevcut taslak metin, her iki tarafça da “kabul edilemez” bulunarak reddedildi.

Anlaşma yok, Yasağı da Yok
Uzlaşı sağlanamaması; yeni yasakların, bağlayıcı taahhütlerin ve yetkileri genişletilmiş uluslararası bir çevre otoritesinin de önünü kapattı. Özellikle pandemi döneminde tartışmalı hâle gelen “demokratik meşruiyeti olmayan” küresel kurumlara karşı çıkan çevreler, bu durumu merkeziyetçi çevre düzenlemelerinin engellenmesi olarak olumlu değerlendirdi.

Avusturya’da Hassas Dönem
Bu gelişme, Avusturya’da yeni plastik şişe–kutu depozito sistemi [“Pfand”] tartışmalarının sürdüğü bir döneme denk geldi. Sistemle plastik atıkların azaltılması hedefleniyor ancak maliyet tüketiciye yansıyor. Her bir ambalaj için 25 cent depozito, aile bütçelerinde hissedilir ek masraf yaratıyor. Ayrıca depolama, iade süreci ve otomatlardaki kuyruklar şikâyet konusu.

Rewe, Coca-Cola gibi şirketler iade edilmeyen depozitolardan gelir elde ederken, “Gelber Sack / Tonne” sistemini işleten ARA, milyonlarca Euro kayba uğradı. Bu da vatandaşlara artan çöp toplama ücretleri olarak yansıyor. Oysa Avusturya, depozito sisteminden önce de yaklaşık %60’lık yüksek bir geri dönüşüm oranına sahipti.

Avusturya’nın Plastik Atık Gerçeği
Ülkede yılda yaklaşık 1 milyon ton plastik atık ortaya çıkıyor – bu, yaklaşık 46.000 TIR konteynerine eşdeğer. Bunun yaklaşık dörtte biri geri dönüştürülüyor, geri kalanı ise özellikle bölgesel ısıtma [Fernwärme] sistemlerinde önemli bir yakıt olarak kullanılıyor.| ©DerVirgül