Dil Desteğinden Aile Birleşimine | Mülteci Hareketi Avusturya Okullarını Nasıl Şekillendirdi

2015’ten itibaren Suriye’den gelen mülteci dalgası, kısa sürede Avusturya’ya binlerce ek öğrenci getirdi. Bu duruma karşılık olarak Almanca dil desteği genişletildi; okullarda entegrasyonu desteklemek amacıyla mobil kültürlerarası ekipler görevlendirildi. 2023 itibarıyla, yoğun aile birleşimi özellikle Viyana’daki okulları yeni zorluklarla karşı karşıya bıraktı. Hükümet, okullarda aşırı yüklenme tehlikesini gerekçe göstererek aile birleşimlerine geçici bir ara verilmesini savundu.

İlk aşamada geçiş sınıfları ve dil kursları

2016’dan 2018’e kadar okullara özel fonlardan ek kaynaklar sağlandı. Almanca dil desteği, başlangıçta “dil destek kursları” şeklinde normal derslerin paralelinde yürütüldü. 2016 sonbaharından itibaren, okul düzeyi veya okul türü fark etmeksizin “dil başlangıç grupları” da oluşturuldu. Destek programları, genel liselere [AHS], mesleki orta ve yüksek okullara [BMHS] ve meslek okullarına kadar genişletildi. Almanca bilgisi sınırlı olan genç mültecilerin meslek okullarına, çıraklığa veya daha sonra AHS’ye geçişlerini kolaylaştırmak için “geçiş sınıfları” kuruldu.

Kaç öğrencinin mülteci dalgasıyla geldiği hâlâ net değil

Ancak 2019 tarihli Sayıştay raporuna göre bu destek önlemleri tamamen sorunsuz işlemedi. Denetçiler, 2015 sonrası Avusturya’ya gelen mülteci öğrencilerin tam sayısını tespit edemedi. Eğitim Bakanlığı, 2015/16 öğretim yılı başında 5.000 çocuk ve genç bekliyordu; ancak 2016 yazında sayı 14.000’i geçmişti.

Avusturya’daki dil desteğinin başarısı ve yöntemi tartışmalı

Dil desteği veren öğretmenlerin beşte birinden fazlası ilgili pedagojik eğitime sahip değildi. Okul sosyal hizmetleri, kültürlerarası ekipler ve entegrasyon destek programlarında birçok pozisyon doldurulamadı; bu nedenle bazı özel fonlar hiç kullanılmadı.

Ayrıca, öğrencilere dil desteği verilmesine veya ilerlemelerinin ölçülmesine dair başta standart bir test sistemi yoktu. 2018/19 itibarıyla bugünkü sistem olan Almanca destek sınıflarına geçildi. Bu sınıflarda öğrenciler en fazla iki yıl boyunca haftada 20 saate kadar Almanca öğreniyor; ya da altı saatlik destek kurslarına katılıyor. El işi, müzik ya da beden eğitimi gibi dersleri ise kendi sınıflarıyla birlikte alıyorlar. Ancak Sayıştay, yeni sisteme geçilmeden önce sonuçları beklenmeyen değerlendirme raporlarını eleştirdi.

Okullar daha fazla özerklik istiyor

Yeni model hâlâ eleştirilere konu oluyor. 2022’de yayımlanan bir değerlendirme raporuna göre okullar, Almanca destek kurslarının ayrı gruplar şeklinde mi yoksa sınıf içinde mi yapılacağına kendileri karar vermek istiyor. Ancak şu an bir okulda sekizden fazla öğrenci etkileniyorsa, ayrı Almanca destek sınıfı açılması zorunlu. Eğitim Bakanı Christoph Wiederkehr [NEOS], okullara bu konuda yeniden daha fazla özerklik tanımak istiyor. Hükümet programında, eleştirilen seviye tespit testi MIKA-D’nin gözden geçirilmesi de yer alıyor.

Dil desteği süresinde ise halihazırda bir iyileştirme yapıldı: Önceden öğrenciler en fazla iki yıl “özel statüde” [yani normal derslere tam entegre olmadan] eğitim alabiliyorken, 2022 sonbaharından itibaren ilkokullarda bu destek süresi uzatıldı.

Aile birleşimi özellikle Viyana’daki okulları zorladı

2023 başından itibaren Suriye’den gelen aile birleşimi, özellikle Viyana’daki okulları bir kez daha baskı altına aldı. Yaklaşık bir buçuk yıl boyunca her ay 300 çocuk Viyana okullarına kayıt oldu. Son olarak başkentte yaklaşık 20.000 zorunlu eğitim öğrencisinin üçte biri “özel statüde” idi ve bu öğrencilerin ana dili Arapçaydı.

Belediyeye göre aile birleşimiyle gelen çocukların büyük çoğunluğu daha önce yıllarca Türkiye veya Lübnan’daki mülteci kamplarında yaşamış ve okul ya da anaokulu tecrübesi bulunmuyordu. Eski Viyana Eğitim Sorumlusu Wiederkehr, bu çocuklar için 2024 baharında “oryantasyon sınıfları” açtı. Bu sınıflarda çocuklara altı aya kadar temel Almanca bilgisi ve okul hayatına hazırlık becerileri kazandırılıyor. Ancak bu yoğun kayıtlar nedeniyle mevcut okullarda mobil sınıflar kurmak zorunda kalınması da tepkilere neden oldu.

Aile birleşimine geçici durdurma getirildi

Temmuz başından bu yana, Avusturya’da aile birleşimi durdurulmuş durumda. Bu çerçevede, iltica hakkı veya ikincil koruma statüsü olan kişilerin aile üyelerinin başvuruları altı ay boyunca işleme alınmıyor. Hükümet bu kararı, özellikle okul sisteminin daha fazla yüklenmesini engellemek amacıyla gerekçelendirdi. Zaten aile birleşimi bu tarihten önce de neredeyse durmuştu; Mayıs ayında bu kapsamda sadece 74 kişi Avusturya’ya giriş yapmıştı.

Ancak aile birleşimi süreci şu an durdurulmuş olsa da, yeni Eğitim Bakanı Wiederkehr, oryantasyon sınıflarını 2024 sonbaharından itibaren ülke genelinde yaygınlaştırıyor. Çünkü konu sadece Viyana’yı değil, ülke genelindeki tüm büyük kentleri ilgilendiriyor.| ©DerVirgül