SOS-Kinderdorf Genel Müdürü Schlack | “Artık tabular yıkılıyor”

| SOS-Kinderdorf = SOS Çocuk Köyü [Yardım Çağrısı Çocuk Köyü] Bu isim, “yardıma muhtaç çocuklara güvenli bir yuva ve aile ortamı sağlamak” fikrini sembolik olarak ifade eder.

SOS-Kinderdorf’un kurucusu Hermann Gmeiner’in sekiz erkek çocuğa cinsel istismarda bulunduğu ortaya çıktı.

Genel Müdür Annemarie Schlack, Die Presse gazetesine yaptığı açıklamada, köy yapısının bu tür istismarlara nasıl zemin hazırlamış olabileceğini ve kurumun gelecekte varlığını sürdürebilmesi için hangi değişiklikleri planladıklarını anlattı.

SOS-Kinderdorf’un kuruluş hikâyesi artık baştan yazılmak zorunda. Perşembe günü, 1986’da ölen kurucu Hermann Gmeiner hakkında sekiz çocuk istismarı iddiası bulunduğu açıklandı. Gmeiner’in bu çocuklara “cinsel şiddet ve kötü muamelede bulunduğu” ileri sürülüyor.

Kuruluş, söz konusu iddiaları kendisi kamuoyuna duyurdu ve aynı anda Avusturya’nın en büyük çocuk ve gençlik yardım kurumlarından biri olan yapının tamamen yeniden yapılandırılacağını açıkladı. Şu anda 1800 çocuk ve genç SOS-Kinderdorf tesislerinde yaşıyor; klasik “çocuk köyü ailesi” modeli ise toplamın yüzde 10’undan azını oluşturuyor.

Vorarlberg, Tirol, Kärnten ve Aşağı Avusturya’da olaylar yaşandı

Die Presse ile yaptığı söyleşide Genel Müdür Annemarie Schlack —ki o üç genel müdürden biri; diğeri olan Christian Moser, Ekim başında Falter dergisinin ifşalarından sonra görevinden alınmıştı— bazı ayrıntıları paylaştı.

Schlack’a göre Gmeiner, 1950–1980 yılları arasında Vorarlberg, Tirol, Kärnten ve Aşağı Avusturya’daki dört çocuk köyünde sekiz erkek çocuğa cinsel istismarda bulundu.

Olaylar, kuruluşun 2013–2023 yılları arasında yürüttüğü mağdur koruma süreçleri sırasında ortaya çıktı. Ancak adli bir inceleme yapılmadı. Mağdurlara 25.000 Euro tazminat ve terapi desteği sağlandı.

Köy yapısı istismarı kolaylaştırmış olabilir mi?

Gmeiner, yaşamı boyunca Avusturya’nın en büyük hayırseverlerinden biri olarak görülüyordu. “İnsanlığın öncüsü” olarak anılan bu fikir babası, çocuk köyü modelini Asya ve Latin Amerika’ya da taşımıştı.
Yurt dışındaki köylerde yaşanan istismar vakaları yıllar önce gündeme gelmişti. Şimdi ise Avusturya’daki sistemin de benzer olaylara zemin hazırladığı anlaşılıyor.

Schlack, bu durumu şöyle açıklıyor:

“Bence bu, köylerin kapalı yapısından ve oradaki kültürel dinamiklerden kaynaklanıyordu. Ataerkil alışkanlıklar ve kişisel güç ilişkileri iç içeydi. Kimse dışarıdan göremiyordu. Bu aynı zamanda bir kontrol sistemi gibiydi. Bu yapılar uzun süre varlığını sürdürdü. İşte bu yüzden Gmeiner hakkındaki istismar iddiaları da bu kadar uzun süre gizli kaldı.”

Yeni bir döneme geçiliyor

Şimdi kurumda tam bir kültürel değişim hedefleniyor. Schlack şöyle diyor:

“Kinderdorf, gelecek yıl tamamen farklı bir yer olacak.”

Ama bu ne anlama geliyor?
Kamuoyunun bildiği şekliyle, bir “çocuk köyü annesi”nin birkaç çocuğa baktığı ve bir “köy babası”nın yönetici olduğu klasik model zaten uzun zamandır terk edilmiş durumda.

Günümüzde köylerde birden fazla bakım modeli bir arada bulunuyor:
Çocuklar çoğunlukla sekiz ila dokuz kişilik yaşam evlerinde kalıyor. Ayrıca koruyucu aileler, ebeveyn-çocuk daireleri, küçük çocuk grupları ve rehberli yaşam alanları da mevcut.

Daha fazla yetki, daha fazla denetim

Falter dergisinin, SOS-Kinderdorf’un geçmişte bazı istismar raporlarını gizlediğini ortaya çıkarmasından bu yana, kurulan özel komisyona 67 yeni vaka bildirimi ulaştı.
Schlack, bu olayların hiçbirinin şu anda köylerde yaşayan çocuklarla ilgili olmadığını söylüyor.

Peki ne değişecek?

“Bakım modelleri zaten yıllar içinde sürekli güncellendi. Şimdi esas olarak liderlik yapısı, kurum kültürü ve değerlerimizi gözden geçiriyoruz. Hatalardan öğrenmeyi gerçekten içselleştiren yeni bir yönetim anlayışı oluşturacağız,” diyor Schlack.
“Hiçbir taş yerinde kalmayacak.”

Kurumun bu dönüşüm süreci, bağımsız dış uzmanlar tarafından denetlenecek.

Kontroller vardı ama yetmedi

Bazıları ise bu değişimlerin yeterli olmayacağını düşünüyor. Çünkü bazı istismar vakaları, halihazırda yeni bakım modelleri yürürlükteyken yaşandı.

Schlack da bunu kabul ediyor:

“Pedagojik konseptlerde de gerekirse değişiklik yapılabilir. Zaten yıllardır düzenli olarak değerlendiriliyor ve denetleniyorlar.”

Yine de asıl sorunun eski güç yapılarında olduğunu vurguluyor:

“Geçmişte çok fazla güç az sayıda kişinin elindeydi. Bazı yerlerde kimse ses çıkaramıyordu. Bu tür ataerkil yapıların kalıntılarını tamamen ortadan kaldıracağız.”

“Köy modeli artık geçerli mi?”

Pratikte bu, köy yöneticileri arasında zorunlu meslektaş danışmanlığı anlamına geliyor.
Schlack, bu uygulamanın 2020’den beri var olduğunu ve bundan sonra kriz durumlarının belgelenip başka bir yöneticiyle paylaşılmasının zorunlu olacağını söylüyor.

Ayrıca “çocuk köyü” kavramının da hem isim hem de yapı olarak sorgulanması gerektiğini belirtiyor:

“İnsanların zihninde köyle ilgili romantik bir imaj var. Ama o imaj gerçek değil. Bu sahte huzur görüntülerini, tabuları ve ideolojileri artık yıkmamız gerekiyor.”

Çocuk ve gençlik yardımı sisteminin genel krizi

Bu değişikliklerin gerçekten işe yarayıp yaramayacağı ise belirsiz. Çünkü son olayların bir kısmı, zaten dış denetim altındaki tesislerde yaşandı.

Schlack, bunun tüm çocuk ve gençlik yardımı sisteminde derin yapısal sorunlara işaret ettiğini söylüyor:

“Bu alan aslında çok kırılgan bir sistem. Personel ve kaynak sıkıntısı büyük. Yeni mezun sosyal pedagoglar, ağır travmalar yaşamış sekiz çocuğa tek başına bakmak zorunda kalıyor. Her çocuk, şiddet ve travma geçmişiyle geliyor.”

Schlack, genel sistemi de eleştirirken sorumluluktan kaçmadığını vurguluyor:

“SOS-Kinderdorf’un hatalarını gizlemeye çalışmıyoruz. Ama sistemin de koşullarını görmek gerekiyor.”

Devletle iş birliğinin (SOS-Kinderdorf, devlet adına hizmet sağlayan bir kurum ve diğer kuruluşlar gibi çocuk başına günlük ücret alıyor) tehlikede olmadığını belirten Schlack, “Ancak haklı sorularla yüzleşmek zorundayız,” diyor.

Son olarak şu sözlerle bitiriyor:

“Her vaka, her bildirim tek tek incelenecek. Artık tabular yıkılıyor.” | ©DerVirgül