Türkiye kökenli kocasının vücudundaki kurşun izlerinin peşine düşen yönetmenin filmi…

“Bir Darbenin İzleri” – Nathalie Borgers’in Belgeseli Avusturya’da Gösterime Giriyor

12 Eylül askeri darbesinin derin izlerini taşıyan bir bedenin ve onun hikâyesinin izinden giden bir yönetmen: Nathalie Borgers’in belgesel filmi, 5 Eylül’den itibaren Avusturya sinemalarında.

Brüksel doğumlu Belçikalı belgesel yönetmeni, senarist ve gazeteci Nathalie Borgers, 1980 askeri darbesi sırasında Türkiye’de kurşunlanan eşi Abidin’in bedeninde kalan izlerin peşinden giderek etkileyici bir filme imza attı.

Kurşun izlerinden bir hafıza yolculuğu

Avusturya’da yaşayan ve daha önce Kronen Zeitung – Tag für Tag ein Boulevardstück (2002) ve Fang den Haider (2015) gibi yapımlarıyla tanınan Borgers, pandemi döneminde eşinin geçmişe dair travmalarıyla daha derinden yüzleştiğini fark etti. Türkiye’den gelen haberleri yakından takip eden Abidin’in hikâyesi, yönetmenin ilgisini kişisel bir araştırmaya dönüştürdü.

Üniversite öğrencisiyken Türkiye’deki faşizm karşıtı protestolarda vurulan ve hayatta kalmayı başaran Abidin, Viyana’ya sığınmıştı. Film, sadece bireysel bir hikâyeyi değil, aynı zamanda Türkiye toplumunun kolektif hafızasını da beyaz perdeye taşıyor.

| Belgeselden bir sahne: Anne, yıllar sonra ilk kez, Türkiye’de yıllarca siyasi mahkûm olarak hapiste kalan oğlunun elini tutuyor.

Görüntüler, arşivler ve tanıklıklarla örülü anlatı

Borgers, aile albümlerinden kamu arşivlerine, kişisel video görüntülerinden Türkiye’ye yaptığı ziyaretlere uzanan geniş bir belgesel araştırma gerçekleştirdi. Abidin’in eski arkadaşları, cezaevinde çocuklarını ziyaret eden anneler ve yıllar sonra ilk kez konuşan küçük kız kardeşi filmde yer alıyor.

Derinlemesine yapılan bu görüşmeler, 12 Eylül faşist darbesinin toplumsal ve bireysel düzeyde yarattığı kalıcı izleri ortaya koyuyor.

Avusturya’nın duyarsızlığına dair bir ayna

Filmde, 4 Kasım 1982’de Austria Wien – Galatasaray maçında gerçekleşen bir protesto eyleminin yeniden canlandırması yer alıyor. O dönem Avusturya medyasının, pankart taşıyan bu gençleri “radikal” ve “suçlu” olarak nitelendirmesi ve Türkiye’deki insan hakları ihlallerine karşı sessiz kalması, filmin önemli eleştirilerinden biri.

Gösterim Tarihleri – Avusturya

5 Eylül | Metro Kino, Viyana
8 Eylül | Spielboden, Dornbirn
9 Eylül | Leokino, Innsbruck
10 Eylül | KIZ Royal Kino, Graz
11 Eylül | Moviemento, Linz

Film ağırlıklı olarak Türkçe olup, Fransızca ve Almanca altyazılı olarak gösterilecek.

Panel ve Etkinlikler

12 Eylül 2025 tarihinde, Viyana’da “Avrupa’nın Türkiye’yle ilişkileri” başlıklı bir panel düzenlenecek. Konuşmacılar arasında gazeteci Can Dündar da yer alacak.

14 Eylül tarihinde ise “Kadınlar Direnişte” başlıklı bir forum düzenlenecek.

| Borgers’in eşi Abidin’in akrabaları.

Dipnotlar:

• Film bazı şehirlerde yalnızca 1-2 kez, bazı şehirlerde ise daha uzun süre gösterimde olacak.
• Detaylı bilgiler, ilerleyen haftalarda paylaşılacak.
• Tüm gösterim şehirlerinde, Türkiyeli göçmenlerin yoğun olduğu bölgelerde afiş ve bilgilendirme çalışmaları yapılacak.
• Gösterim sonrası, yönetmen Nathalie Borgers ve filmde yer alan bazı isimler, seyircilerle soru-cevap etkinliğinde bir araya gelecek.

Bu Belgesel Filmi Virgül’de Haber Yapar mısın?

Sağlık sorunlarım başlamadan önce, her gün karşılaştığım ve “ağabey” diyebileceğim kadar yakınlık duyduğum bir dost beni aradı. 12 Eylül darbesinden bir şekilde nasibini almış biriydi. Belgesel filmden söz etti. Yönetmenini ve darbenin kurşun izlerini hâlâ bedeninde taşıyan tanığı yakından tanıdığını söyledi. “Virgül’de bu belgeselin haberini yapar mısın?” diye sordu. Aslında yapacağımı biliyordu. Yaşım itibarıyla darbenin fiili şiddetini yaşamamış olsam da, 12 Eylül’ün şekillendirdiği bir ülkede doğmuş biri olarak, o baskı mirasının mağduru olduğumu da biliyordu. Nezaketen sormuştu, ben de yanıtı gecikmeden verdim: Elbette! | ©DerVirgül

Der Standard gazetesinden yararlanılmıştır…