Kimin suçu, kimin kimliği? | Heute gazetesinin başlığı üzerinden bir medya eleştirisi

Salı akşamı Viyana’nın 20. bölgesinde yaşanan bir gençlik kavgası, sadece polisin silahlı müdahalesiyle değil, aynı zamanda medya diliyle de yeniden tartışmaya açılmalı.

Olayı haberleştiren Heute gazetesi, “Polizei nimmt Teenie-Bande mit gezogenen Waffen fest” [Polis genç çeteyi silah çekerek gözaltına aldı] başlığını atmakla yetinmemiş, haber metninde de etnik kökenleri özellikle vurgulayan bir dil kullanmayı tercih etmiştir.

“Araber jagten Teenager durch Bezirk” – Araplar semtte bir genci kovaladı.

Bu ifade, yalnızca olayın içeriğini değil, olayın suçlusunu ve “ötekini” daha baştan ilan eden bir yargı bildirisi niteliğinde.

Suçun Milliyeti Olmaz – Ama Medya Bunu Yaratır

Gazeteciliğin temel ilkelerinden biri, haberin önyargısız, doğrulanabilir ve kamusal sorumluluk bilinciyle yazılmasıdır. Oysa Heute gazetesinin bu haberi, olayın içeriğinden çok etnik bir çatışma senaryosu izlenimi vermektedir. Suçun tarafları 14–16 yaşlarındaki çocuklar ve olay tamamen bireysel bir şiddet eylemi bağlamında incelenebilecekken, haber “Türk kökenli gençler” ile “Arap kökenli gençler” arasında kavga gibi çerçevelenmiştir.

Bu tercihin iki sonucu vardır:

1. Bireysel suçu etnik kimliğe mal etme, toplumda ilgili gruplara karşı genel güvensizlik yaratır.
2. Okuyucunun dikkatini şiddetin nedenlerine değil, “kimden geldiğine” yönlendirerek ötekileştirici bir anlatı üretir.

Gençleri ‘Çete’ Olarak Etiketlemek

Başlıkta geçen “Teenie-Bande” [genç çete] ifadesi, sadece yaşları küçük olan bu kişileri kriminalize etmekle kalmaz, aynı zamanda onların sosyal çevreleri, aidiyetleri ve göçmen kimlikleri üzerinden bir kolektif tehdit algısı yaratır.

Burada sorulması gereken soru şudur: Aynı olay, Avusturya kökenli gençler arasında yaşansaydı, aynı dil ve başlık kullanılır mıydı?

Medya Dili, Sokak Diline Dönüşür

Bu tür haber başlıkları, yalnızca gazetelerde kalmaz; okul kantinlerinde, toplu taşımada, sosyal medyada dolaşır, şekil değiştirerek sokak diline karışır. “Araplar kavga çıkardı”, “yine göçmenler suç işledi” gibi genellemeler, medyanın yarattığı algının halk arasında nasıl hızla dolaşıma girdiğini gösterir.

Bugün bir haber başlığı, yarın bir ayrımcılık gerekçesi olabilir.

Der Virgül Yorumu: Kimliği Değil, Olayı Konu Edin

Gençler arasında yaşanan şiddet olayları elbette haberdir. Ama bu haberin nasıl anlatıldığı, hangi çerçevede sunulduğu, toplumda yaratacağı etki açısından belirleyicidir. Suçun kimliksizliği, masumiyet karinesi, çocuk hakları ve medya sorumluluğu; bunlar gazeteciliğin pusulası olmalı.

Heute’nin bu pusulayı elinin tersiyle iterek attığı başlık, habercilik değil, algı mühendisliğidir.| ©DerVirgül