Tramvay Yetersiz, Metro Etkili | Viyana Otomobil Trafiğini En Çok Azaltan Şehir

Yeni bir araştırma, metronun bulunduğu şehirlerde otomobil kullanımının, sadece tramvay hattı bulunan şehirlere kıyasla çok daha belirgin biçimde azaldığını ortaya koydu. Viyana da bu gelişmeden açıkça fayda sağlıyor – çünkü Avusturya genelinde otomobil kullanım oranı en düşük şehir konumunda.

Bir şehir metro hattı kurduğunda, bu durum otomobil trafiğini azaltmada istatistiksel olarak kanıtlanabilir biçimde tramvay hatlarından daha etkili oluyor. Bu sonuç, Complexity Science Hub [CSH] Wien araştırmacısı Rafael Prieto-Curiel’in Nature Cities dergisinde yayımlanan çalışmasından geliyor. Metroya sahip şehirlerde işe gidiş-geliş trafiğinde otomobil kullanımı ortalama yüzde 37 civarındayken, tramvay şehirlerinde bu oran yüzde 50’ye çıkıyor. Bu etki Avusturya’da da net biçimde gözleniyor.

Viyana: Toplu taşıma yatırımlarında örnek şehir
Avusturya’da metro sistemine sahip tek şehir olan Viyana – yaklaşık iki milyon nüfusuyla ülkenin açık ara en büyük ve en yoğun trafiğe sahip kenti – uzun yıllar boyunca “pahalı bir siyasi mesele” olarak görülen metro yapımı konusunda tereddüt etti. 1968’de alınan temel kararın ardından ilk U4 hattının açılışı ancak 1978’de gerçekleşti. Yani Viyana’nın metro çağına girişi, diğer Avrupa metropollerine kıyasla oldukça geç oldu.

Analiz metro etkisini gösteriyor
Araştırma, motorlu bireysel ulaşımın [otomobil, taksi, motosiklet veya yolculuk paylaşım hizmetleri] azaltılması açısından metronun etkisini açık biçimde ortaya koyuyor. Prieto-Curiel’in hazırladığı ve https://vis.csh.ac.at/citiesmoving adresinde incelenebilen verilere göre, Viyana, tüm incelenen şehirler arasında otomobil kullanım oranı en düşük şehir: kentteki işe gidiş-gelişlerin sadece dörtte biri otomobille yapılıyor. Toplu taşıma oranı yüzde 34 ile en yüksek düzeyde, yaya veya bisikletle yapılan yolculukların oranı ise yüzde 41.

Karşılaştırma için: Avusturya’nın bir sonraki büyük şehirleri olan Graz ve Linz’de toplu taşıma oranı sırasıyla yüzde 20 ve 21 civarında, motorlu bireysel ulaşım oranı ise yaklaşık yüzde 50. Ancak bu şehirlerle ilgili verilerin, Viyana’ya ait olanlardan daha eski olduğu da belirtiliyor.

Avrupa genelinde metro–tramvay farkı incelendi
Yeni çalışmada Prieto-Curiel, Avrupa şehirlerindeki farklı toplu taşıma sistemlerinin etkisini daha detaylı inceledi – özellikle metro ile tramvay arasındaki farkı. Analize, metroya sahip 47 şehir, yalnızca tramvay bulunan 46 şehir ve her ikisi de olmayan 285 metropol bölgesi dâhil edildi. Sonuç: net bir “metro etkisi” var.

Buna göre, metro veya tramvayı olmayan şehirlerde otomobil kullanım oranı ortalama yüzde 54 iken, tramvay bulunan şehirlerde yüzde 50’ye, metro bulunanlarda ise yüzde 37’ye düşüyor. Metro şehirlerinde toplu taşıma kullanımı ortalama yüzde 34 ile tramvay şehirlerindekinden [yüzde 21] ve raylı sistem bulunmayan şehirlerdekinden [yüzde 16] belirgin biçimde daha yüksek.

Yatırım büyük şehirlerde en fazla faydayı sağlıyor
Prieto-Curiel’e göre “bu açık bir etki.” Bir milyon nüfuslu bir şehirde metro bulunduğunda, yılda ortalama 370 milyon otomobil yolculuğu gerçekleşiyor. Aynı büyüklükte, tramvay hattı olan ama metrosu bulunmayan bir şehirde ise bu sayı 700 milyona çıkıyor – neredeyse iki katı. Dolayısıyla metronun, özellikle nüfusu yüksek şehirlerde maliyeti kadar getirisi de büyük.

Viyana örneğinde, günlük otomobil yolculuklarının sadece yüzde 1 oranında azalması, yılda 6 milyon yolculuk tasarrufu anlamına geliyor.

Sonuç: Metro, şehirleri gerçekten daha “otonomobilsiz” kılıyor
Araştırma, şehirlerin ulaşım planlamasında bir “bilgi parçası” olarak görülmeli. Metronun hız, kapasite ve güvenilirlik avantajları zaten biliniyordu; bu çalışma ise, tramvayla aynı ölçüde bir etki yaratmanın mümkün olmadığını gösteriyor. Bununla birlikte birkaç istisna da var: Örneğin Roma ve Fransa’daki Toulouse şehirlerinde metro bulunmasına rağmen otomobil kullanımı yüzde 60’ın üzerinde seyrediyor.|© DerVirgül