Araştırma | Viyana’da Müslümanlar İbadethane Bakımından Katoliklere Göre Daha Avantajlı Durumda

Adem Hüyük

Ocak 2025 itibarıyla yaklaşık 9.197.213 nüfuslu Avusturya Cumhuriyeti’nde yaşayan Müslüman sayısı ~700.000 olarak kayıtlara geçmektedir (bundeskanzleramt.gv.at). Başkent Viyana’da ise bu rakam 200.000 kişi (Statistik Austria, 2023) olarak resmi kaynaklarda belirtilmiştir.

Tarihçe ve Sosyo-Politik Arka Plan

Viyana’nın tarih sahnesinde Osmanlı ile kesişen geçmişi, şehirdeki İslam’ın bugünkü görünümünü etkileyen önemli bir faktördür. Viyana Kuşatması sırasında Osmanlılar şehri ele geçirmiş olsaydı, bugün başkentteki cami yoğunluğu muhtemelen çok daha düşük olurdu. Tarihî örnekler, Osmanlı’nın dini yayılmacı bir politika izlemekten ziyade vergi ve idari sistem üzerinden hareket ettiğini gösterir.

1912’de Boşnak Müslümanların hukuki statüsü tanındı ve bu, İslam’ın Avusturya’da ilk defa resmî olarak tanındığı tarih olarak kabul edilir. Ancak 1960’lı yıllarda başlayan işçi göçü, Avusturya tarafından yalnızca bir nüfus hareketi olarak görüldü. Göçmenlerin kendi kültürel ve dini alışkanlıklarını da beraberinde getireceği hesaba katılmadı. Bu göç dalgası, ülkenin sosyo-ekonomik yapısında kalıcı değişimlere yol açtı.

İkinci Avusturya Cumhuriyeti döneminde İslam, Anayasa kapsamında tanınan dini topluluklar arasında yer aldı. 1979’da kurulan Islamische Glaubensgemeinschaft in Österreich (IGGÖ) ile İslam, resmî olarak devlet tarafından tanınan dini cemaat hâline geldi; cami inşası, imam atama ve dini eğitim hakları devlet denetiminde yürütülebilir oldu.

2015 yılında kabul edilen İslam Yasası, Müslüman toplulukların hak ve özgürlüklerini düzenlemeyi amaçladı. Bazı gruplar, bu yasanın din özgürlüğünü kısıtlayıcı ve toplulukları baskı altına alan bir araç olarak kullanıldığını ifade etti.

Müslümanlara Karşı Ön Yargı ve Denetim

Türkiye kökenli tarikatlar ve Müslüman dernekler, ülkede sürekli bir baskı ve önyargı ile karşılaştıklarını belirtiyor. Cami ve İslami okulların önyargılı denetlendiği, ibadet alanlarının kapatıldığı ve hedef gösterildiği sıkça dile getiriliyor.

Buna rağmen, mevcut cami ve dernek sayısı, Müslümanların ibadet haklarının kısıtlanmadığını gösteriyor ve ibadethane erişimi açısından önemli bir göstergedir.

Viyana Özelinde İbadethane Yoğunluğu

Analiz: Viyana özelinde Müslümanlar, kişi başına düşen ibadethane bakımından Katoliklere göre daha avantajlı durumdadır.

Bölgesel dağılım (Viyana Bezirke, cami sayısı):

• Yoğun cami bölgeleri: , 20., 15., 12. Bezirk
• Camisiz Bezirke: , 7., 13., 19. Bezirk

Ülke Geneli Karşılaştırma

• Her ~1.750 Müslümana 1 cami düşerken, her ~1.100 Hristiyana 1 kilise düşmektedir.
• Bu sayılar yaklaşık olup, cami sayısı hem kayıtlı hem de kayıt dışı ibadet yerlerini kapsamadığından gerçek değer biraz farklı olabilir.

Sonuç ve Değerlendirme

• Ülke geneli: Müslümanlar kişi başına düşen ibadethane bakımından Katoliklere göre dezavantajlıdır.
• Viyana özelinde: Müslümanlar kişi başına düşen cami sayısı ile Katoliklere göre daha avantajlıdır.
• Bölgesel dağılım, şehir içi yoğunluk ve bazı Bezirke’deki eksiklikler, yerel düzeyde planlama ve yeni ibadet yerleri ihtiyacını göstermektedir.| ©DerVirgül