Avusturya’da tütün satış ruhsatları | Bir imparatorluk geleneği engellilerin geçim kapısı oldu

“Tabak Trafik” | Avusturya’da tütün ürünlerinin satışı, 1784 yılında İmparator II. Joseph döneminde kurulan tütün tekeliyle birlikte devlet denetimine alındı. Bu tarihten itibaren tütün mamullerinin satış ruhsatı, toplumsal sorumluluk ilkesi doğrultusunda, öncelikle engelli bireylere verilmeye başlandı. Bu uygulama hem ekonomik bağımsızlıklarını desteklemeyi hem de sosyal dışlanmışlıklarını azaltmayı amaçlıyordu.

Daha sonraki yıllarda, İmparator Franz Joseph bu geleneği genişleterek savaş gazilerini de kapsama dâhil etti. Tütün satış ruhsatlarının savaşta yaralanan ya da malul duruma düşen asker ve gazilere verilmesi sayesinde, bu kişilerin kendi geçimlerini sağlamaları mümkün hâle geldi. Böylece “Tabak Trafik” işletmeciliği, Avusturya’da bir geçim kaynağına ve toplumsal dayanışma aracına dönüştü.

Bu tarihsel uygulama, Avusturya’da engelli ve gazi haklarının ekonomik temelde desteklenmesinin erken örneklerinden biri olarak değerlendirilmektedir.

Engellilere ve gazilere ayrıcalık devam ediyor

Avusturya’da günümüzde yaklaşık 5.300 Tabak Trafik işletmesi bulunuyor. Bunların yaklaşık yüzde 30’u, engelli bireyler veya savaş gazileri tarafından işletiliyor. Devlet, bu kişilere sadece ruhsat değil, aynı zamanda işletme desteği, özel eğitim ve danışmanlık hizmetleri de sunuyor. Avusturya Tütün ve Tekel İdaresi [Monopolverwaltung], bu uygulamanın hem tarihsel mirasa saygı hem de sosyal adalet açısından büyük önem taşıdığını belirtiyor. [Monopolverwaltung GmbH, 2024 Yılı Raporu]

“Bu dükkân bana sadece iş değil, yeniden bir hayat verdi”

Viyana’nın 12. bölgesinde 2016’dan bu yana Tabak Trafik işleten 57 yaşındaki savaş gazisi Karl M., hem geçimini sağlıyor hem de toplumla bağ kurmanın yollarını buluyor:

“Balkanlar’daki görevim sırasında ağır yaralandım. Uzun süre çalışamadım. Sonra bana bu ruhsatı verdiler. Bu dükkân sadece iş değil, yeniden hayata dönmemi sağladı. Müşterilerimle kurduğum ilişki bana özgüven verdi.”

Karl M., bu sistemin sadece ekonomik değil, psikolojik yönden de hayat kurtarıcı olduğunu söylüyor:

Toplumsal dahil etmenin modeli

Avusturya’daki Tabak Trafik işletmeleri, yalnızca birer tütün satış noktası değil; sosyal politikanın yaşayan simgeleri. Devlet destekli bu model, özellikle engelli bireylerin toplumsal yaşama aktif katılımı ve ekonomik bağımsızlığı açısından örnek teşkil ediyor.

Uzmanlara göre, bu tarihsel uygulama modern sosyal politikaların yeniden düşünülmesinde de ilham kaynağı olabilir. Engellilik alanında çalışan kurumlar, bu sistemin benzer biçimde kültür-sanat, gıda veya kamu hizmetleri gibi başka alanlara da uygulanabileceğini vurguluyor.| ©DerVirgül