Euro’nun TL karşısında değer kazanması gurbetçilere ne kadar fayda sağlıyor?

Araştırma | Adem Hüyük

12.06.2025 saat 18:40 itibaren; 1 Euro eşittir / 45,66 Türk Lirası

Avrupa Birliği [AB] ülkelerinde yaşayan Türkiye kökenlilerin büyük çoğunluğu, özellikle yaz aylarında tatillerini Türkiye’de geçirmeyi tercih etmektedir. Ancak uzun süre yurt dışında yaşamak, Türkiye’ye alışmayı zorlaştırabiliyor. Türkiye tarafından “gurbetçi” olarak tanımlanan bu göçmenler, bazen kendi ülkelerinde kendilerini yabancı hissedebiliyor ve yerel halkla iletişimde zorluk yaşayabiliyorlar.

Yurt dışında farklı ülkelerde yaşayan gurbetçiler, aynı dili konuşmalarına rağmen, bulundukları ülkenin koşullarına göre farklı bakış açıları geliştirmiştir. Bu durum iki farklı gurbetçi profili ortaya çıkarmıştır: Bir yanda Türkiye’deki gerçekliği bilenler, diğer yanda ise yaşadıkları ülkenin etkisiyle Türkiye’yi idealize edenler…

Sınıf atlamak

1995 yılına kadar süren “bavul taşımacılığı” gurbetçiler için Türkiye’ye gittiklerinde önemli bir avantaj olarak görülüyordu. Yaşadıkları ülkede sınıf atlayamayan gurbetçiler, Türkiye’de yanlarında getirdikleri eşyalar sayesinde kendi içinden çıktıkları halk katmanının üzerinde bir statü kazandıklarına inanıyorlardı.

Ancak Türkiye’deki ekonomik gelişmeler, Avrupa’dan bavullarla getirilen birçok eşyanın aslında Türkiye fabrikalarından çıktığını göstermiş ve bavul taşımacılığı giderek sona ermiştir. Gurbetçilerin elinden alınan bu statünün yerini ise, 2000’li yılların sonlarına doğru Euro/TL kur farkı almıştır. Bu durum, yeni bir avantaj olarak sınıfsal üstünlük algısının oluşmasına yol açmıştır.

Avantaj sanılan bu, uluslararası ekonomik gelişim; aslında göründüğü gibi değildi…

Genelde insanlar Euro yükselince “Türkiye’de paramız daha değerli, her şey ucuzlar” diye düşünür. Ama pratikte durum böyle değil.

Örneğin, ben 30 yıldır Viyana’dan İzmir’e gidip geliyorum. Son 10 yılda İzmir’de taksi fiyatları TL olarak hep arttı: 100 TL’den 140 TL’ye, sonra 300 TL’ye çıktı. Ama Euro olarak baktığımda hep 12-15 Euro arasında kaldı. Yani Euro yükselmiş ama cebimde bir artış hissetmedim.

Neden? Çünkü Türkiye’de fiyatlar, özellikle taksi gibi hizmetlerde, Euro’nun değer kazanmasından bağımsız olarak hızla artıyor. Kur artsa da fiyatlar aynı hızda yükselince, cebimizdeki Euro ile daha fazla harcama yapamıyor – alım güçümüz düşüyor.

Market fiyatları, yemek ücretleri, kiralar da aynı şekilde yükseliyor. Euro artıyor ama Türkiye’de fiyatlar da artıyor. Bu yüzden Euro yükselse bile pratikte çok avantaj sağlamıyor.

Türkiye’de enflasyon yüksek olduğu için fiyatlar sürekli artıyor. Bu nedenle Euro yükselişi harcamalarımızda büyük bir rahatlama yaratmıyor.

Gurbetçiler olarak çoğumuz benzer durumdayız. “Euro yükseldi, Türkiye ucuzladı” demek yeterli değil. Fiyatlar da yükseldiği için Euro’daki kazancımız eriyor gibi görünüyor.

Sonuç olarak, Euro’nun yükselmesi gurbetçilere çok büyük kolaylık sağlamıyor. Çünkü Türkiye’de fiyatlar da ona paralel artıyor. Önemli olan sadece döviz kuru değil, Türkiye’deki fiyatların da ne yaptığı.

Bazı sosyal medya fenomenleri ve muhalifler, gurbetçileri “Euro’yu bozdurup keyifle harcıyorlar” diyerek haksızca eleştiriyor. Oysa Türkiye’deki fiyat artışlarının dövizle bağlantılı olduğunu kendileri de söylüyorlar ama çelişiyorlar.

Ekonomiyi bilenler bilir ki, Euro değer kazanmıyor, TL değer kaybediyor. Bu da Türkiye’de alım gücünün düşmesi, fiyatların artması demek. Euro’nun yükselmesi, Türkiye’de birçok ürün ve hizmetin fiyatının artması anlamına geliyor.

“Gurbetçiler Erdoğan’ı destekliyor” Yanılgısı ve Düşmanlık

2012’de yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarına da oy kullanma hakkı verilince, Türkiye’de muhalif kesimlerde gurbetçilere karşı düşmanlık arttı.

Oğlum Deniz,  Der Virgül için Almanca yazdığı bir makalede bu konuyu çok güzel ifade etmişti:

“Türkiye’den Avrupa’ya gelen herkes alışkanlıklarını, kültürünü, siyasi görüşünü götürür. Ancak gurbetçiler, Avusturya’da yaşarken Türkiye’yi yıllar önce bıraktıkları haliyle algılamaya devam ediyorlar ve değişime ayak uyduramıyorlar. Bu da hem Türkiye’de hem Avrupa’da iletişim kopukluğu yaratıyor.”

Deniz’in çevresiyle yaptığı görüşmeler, Türkiye’de yaşayanların Türkiye’yi yanlış veya eksik gördüğünü, Avrupalı gurbetçilerin ise Türkiye’nin ilerlemesini yeterince anlayamadığını ortaya koyuyor. Avrupa’daki refah yaşam, gurbetçilere daha fazlasını istemeyi öğretmeli ama maalesef öğretemedi.

Bu nedenle, gurbetçiler Türkiye’yi eski haliyle zihninde tutuyor ve kendilerini arafta hissediyorlar. Türkiye’den yükselen devletin sesi ise onlara güven veriyor. Oy kullanma hakkı da onlara kendini daha korunaklı hissettiriyor. Bu yüzden gurbetçiler ilk başta çoğunlukla mevcut iktidara oy verdi. Ancak son seçimlerde durum değişti.

Türkiye’de muhaliflerin iddia ettiği gibi gurbetçilerin tamamı veya büyük bir çoğunluğu, AK Parti’ye oy vermedi.

2023 seçimlerinin ikinci turunda, yurt dışı oylarında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile rakibi Kılıçdaroğlu arasında 344.529 oy farkı vardı. Erdoğan 1.059.494, Kılıçdaroğlu ise 714.965 oy aldı. Bu da “yurt dışı oyları tamamen AK Parti’ye gidiyor” iddiasını çürütüyor.

Sonuç olarak, benim gibi birçok gurbetçi şunu söylüyor: “Euro artınca Türkiye’de ucuza alışveriş yaparım diye düşünüyorduk, ama fiyatlar o kadar hızlı arttı ki neredeyse hiç fark yok.”

Euro yükselince gurbetçilerin cebine ekstra para girecek diye beklemek gerçekçi değil. Türkiye’de fiyatlar çok hızlı artıyor, bu yüzden Euro kazancı pratikte çok fayda sağlamıyor. Sadece kur değil, enflasyon ve fiyat artışları da önemli.

Gurbetçi olarak harcamalarınızı yaparken bunu dikkate almak gerekiyor. Euro kuru takip etmek güzel ama Türkiye’deki fiyatların ne yaptığına da bakmak lazım.| ©DerVirgül