Galiçya Cephesi | Viyana’da 131 Mezar, Resmî Tarihte Sessizlik

Araştırma | Derleyen: Adem Hüyük

Osmanlı İmparatorluğu, 1. Dünya Savaşı’nda müttefiki Avusturya-Macaristan’a destek amacıyla Galiçya Cephesi’ne asker gönderdi. Bu cephede şehit olan ve Viyana’da toprağa verilen 131 Osmanlı askeri bugün hâlâ anılıyor. Ancak Avusturya’nın resmî tarih anlatılarında bu askerlerden söz edilmemesi dikkat çekiyor.

Osmanlı Arşivlerinden Bilinenler

Galiçya Cephesi üzerine yapılan bu araştırmada, Avusturya arşivlerinde Osmanlı askerlerine dair kapsamlı bilgi ve belgelere ulaşılamamıştır. Aşağıda yer alan veriler, tamamen Türkiye Cumhuriyeti arşiv kaynaklarından derlenmiştir.

Bugün Viyana Merkez Mezarlığı’nda (Zentralfriedhof) bulunan 131 Osmanlı askerinin mezarları, her yıl Türkiye kökenli göçmenler ve Türkiye’nin Viyana Büyükelçiliği tarafından düzenlenen törenlerle ziyaret edilmektedir.

Avusturya’nın “Teksas”ı: Galiçya

Galiçya, 1772’de Polonya’nın bölünmesinin ardından Avusturya topraklarına katılmış ve 1900’lü yıllarda sahip olduğu petrol rezervleriyle “Avusturya’nın Teksas’ı” olarak anılmıştır. Aynı zamanda, 1910 yılında Viyana’da yaşayan 42.000 Galiçyalıdan çoğunun Yahudi olması nedeniyle, bu bölge “İsrail’in Annesi” olarak da tanımlanmıştır. Yahudi kültürü burada özgürce gelişebilmiştir.

Osmanlı’nın En Büyük Dış Kayıplarından Biri

Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’nın Polonya topraklarını ele geçirme hedefi doğrultusunda açılan Galiçya Cephesi, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu için stratejik bir savunma hattıydı. Osmanlı İmparatorluğu’ndan bu cepheye destek amacıyla 15. Kolordu gönderildi.

Toplamda Avrupa’ya gönderilen Osmanlı asker sayısı 32.000 civarındaydı. Galiçya Cephesi’nde ise Osmanlı, kendi sınırları dışında en büyük kayıplarından birini yaşayarak yaklaşık 12.000 askerini yitirdi.

İki İmparatorluğu Yakınlaştıran Cephe

Osmanlı askerlerinin Galiçya Cephesi’ndeki direnişi, Avusturya-Macaristan ordularının Rus ilerlemesini durdurmasında kritik rol oynadı. 15. Kolordu’nun iki yıl süren cephe hizmeti, sadece askeri işbirliğini değil, toplumsal bir yakınlaşmayı da beraberinde getirdi.

Avusturya ve Osmanlı askerleri, cephe gerisinde de hastanelerde yan yana bulunarak birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı buldu. Bu etkileşim, iki halk arasındaki önyargıların yıkılmasına katkı sağladı.

Viyana Hastanelerinde Son Nefes

Galiçya’da yaralanan Osmanlı askerlerinin bir bölümü Viyana’ya getirilerek tedavi altına alındı. Ancak tüm çabalara rağmen hayatını kaybeden 131 Osmanlı askeri, İslami usullere uygun biçimde Viyana’da defnedildi.

Bugün bu mezarlık, tarihsel sorumluluğun hatırlatıldığı bir anı mekânı olma özelliğini koruyor. Ancak Avusturya’nın resmî tarihinde bu mezarlara ya da Osmanlı askerlerinin katkılarına yeterince yer verilmemesi, tarihsel bellekte ciddi bir boşluk olarak duruyor.

Toplumsal Seferberlik ve Yardım Kampanyaları

Osmanlı kamuoyunda bu cepheyle ilgili farkındalık, dönemin basınında yer bulan yardım kampanyalarıyla artırıldı. Viyana’da ve Anadolu’da başlatılan destek kampanyaları, Osmanlı toplumunda ilk kez uluslararası ölçekte bir seferberlik yaşanmasına neden oldu. Bu hareketlilik, milliyetçilik ve vatanseverlik gibi duyguların da gelişiminde önemli bir rol oynadı.

Kaynaklar:
Dergipark.org.tr / Der Standard / Österreichisches Staatsarchiv / Anadolu Ajansı [AA] / Avusturya Haber Ajansı [APA]
© Der Virgül