Viyana Belediyesi’nin “çöpten enerji” söylemi ne kadar doğru? Peki o zaman Fernwärme neden bu kadar pahalı?

| Adem Hüyük

Viyana’da Spittelau, Flötzersteig, Simmering gibi büyük çöp yakma tesisleri var. Bunlar ciddi miktarda atığı enerjiye dönüştürdüğü söyleniyor.

Toplam 470.000 hane ve 8.000 büyük ölçekli müşteri, Viyana’daki Fernwärme [merkezi ısıtma] sisteminden yararlanıyor.

Peki, bizim çöplerimizi yakarak üretilen enerji bize, belediye tarafından neden doğal gazdan daha pahalıya satıyor?

Sosyal belediyecilik propagandasında öne çıkan Fernwärme [merkezi ısıtma] sisteminin nasıl işlediğini araştıran Der Virgül, aslında doğal gaz bağımlılığının Viyanalılara “çöp yakarak üretilen ucuz ve çevreci ısı” söylemiyle nasıl gizlendiğini bir kez daha dile getiriyor.

Viyana Belediyesi yıllardır “Fernwärme’nin önemli bir bölümü çöpten enerjiyle sağlanıyor” mesajını, sosyal belediyecilik modelinin başarı hikâyesi olarak sunuyor. Ancak sistemin teknik yapısı ve güncel enerji bileşimi incelendiğinde, bu söylemin gerçeği ancak kısmen yansıttığı görülüyor.

Çöpten enerji var – ama toplamın küçük bir bölümü

Belediye kamuoyuna yıllardır, “çöp→ısı→ucuz ve çevreci ısınma” döngüsünü güçlü bir marka anlatısı olarak pazarlıyor.
Oysa güncel verilere göre Viyana’nın Fernwärme sisteminde:

• Çöp yakma tesislerinin payı toplam ısı üretiminin ancak bir bölümünü oluşturuyor.
• Sistem halen %40–50 oranında doğalgaza bağımlı.

Bu veri, belediyenin propagandasında neredeyse hiç yer almıyor.

‘Çöpten enerji’ söylemi fiyat artışlarını gizliyor

Belediye “çöp yakıyoruz, çevreci ve sürdürülebilir ısınma sağlıyoruz” derken, şehir sakinleri Fernwärme faturalarında her yıl belirgin artış görüyor. Çünkü:

• Doğalgaz fiyatları artınca Fernwärme de otomatik olarak zamlanıyor.
• Yani sistem gerçekte çöp üzerinden değil, doğalgaz fiyatları üzerinden çalışıyor.

Bu gerçek, belediyenin sosyal propaganda dilinde neredeyse hiç tartışılmıyor.

Çöp yakma tesisleri: çevreci başarı hikâyesi mi, pahalı altyapı mı?

Spittelau gibi tesisler mimari ve sembolik değerleriyle öne çıkarılıyor [Friedensreich Hundertwasser’in katkısı vb.].
Ancak:

• Fernwärme fiyatları düşük değil.
• Bu tesislerin yatırım ve işletme maliyetleri faturalara yansıyor.
• Çöp yakma teknolojisi, iklim uzmanları tarafından çevreci bir model olarak tartışmalı

Dolayısıyla belediyenin sunduğu başarı hikâyesinin ardında güçlü bir maliyet yapısı var.

Çöp miktarı yeterli değil; mesele aslında ‘az çöp’ değil

Belediye zaman zaman, “çöp yakıyoruz, kendi kendine yeten bir sistemiz” izlenimi yaratsa da gerçek daha farklı:

• Çöp enerji yoğunluğu düşük bir yakıt olduğu için
• Kış aylarındaki yüksek talebi karşılamaya fiziksel olarak yetmiyor.
• Bu nedenle sistem doğal olarak fosil kaynakları devreye alıyor.

Belediye ise bu noktayı propaganda dilinde geri plana itiyor.

Anlatı ile gerçeklik arasında fark var

Viyana’nın Fernwärme sistemi teknik açıdan güçlü bir altyapı olsa da “tamamen çöpten enerji üreten, sosyal ve ucuz bir model” şeklindeki anlatı, eksik bilgi içeriyor. Doğalgaz bağımlılığını perdeleyen bir iletişim stratejisine dayanıyor.

Viyana Belediyesinin yıllardır kurduğu sosyal sorumluluk algısı, sistemin gerçek maliyetleri ve fosil bağımlılığıyla çelişiyor.| ©DerVirgül