Viyana’ya içme suyu, 150 kilometre uzaklıktan boruların kendi eğimiyle geliyor

Bugün Viyana musluklarından akan berrak içme suyu, çoğu kentin hayal bile edemeyeceği bir mühendislik ve vizyon ürünüdür. Bu su, yaklaşık 150 kilometre uzaklıktaki Alpler’den, kendi eğimiyle, neredeyse tamamen yerçekimine dayanarak borular içinde Viyana’ya ulaşır.

Ancak bu teknik harikanın ardında, sadece mühendislik değil, yüzyıllık bir toplumsal ve siyasal mücadele, kent planlaması ve toplum sağlığına dair köklü bir kararlılık da var.

Susuzlukla Başlayan Bir Kent Tartışması

19. yüzyıl ortalarında hızla büyüyen Viyana’da içme suyu ciddi bir sorun hâline gelmişti. Dönemin mevcut sistemi olan Kaiser-Ferdinands-Wasserleitung artık yetersizdi. 1861’de Viyana Belediyesi, daha güvenli ve uzun vadeli bir çözüm arayışına girdi. Belediye mühendisleri, kapsamlı bir araştırma sonucunda mevcut kaynakların yetersiz olduğunu ve daha uzak, dağlık bir bölgeden su getirilmesi gerektiğini belirtti.

Bunun üzerine bir yarışma açıldı. Donau ve Traisen gibi nehirlerden su taşımayı öneren projeler de değerlendirildi. Ancak uzmanlar, dağ suyu (Gebirgswasser) tercihinde ısrar etti. Bu kararlılık, bugün Viyana’nın içme suyunun yüksek kalitesini belirleyen ilk adımdı.

Mühendislik Cesareti: Stixenstein’dan Viyana’ya

Projenin uygulanabilir olması için önce kaynaklar satın alındı: Stixenstein ve Kaiserbrunnen kaynakları, şehre devredildi. 1868’de resmi inşaat izni alındıktan sonra, 1869’da ihaleye çıkıldı.

İhaleyi kazanan müteahhit Antonio Gabrielli, yalnızca hattı inşa etmekle kalmayacak, ayrıca gelirinin %1’iyle Viyana’ya bir çeşme armağan edecekti. Bu jest, bugün Schwarzenbergplatz’taki Hochstrahlbrunnen ile hatırlanır.

3.000 İşçiyle Alpler’i Delen Şantiye

İnşaat 21 Nisan 1870’te başladı. Aynı anda birçok noktada kazılar, tüneller, su kemerleri yapıldı.

Bazı bölgelerde 2.500 ila 6.000 arası işçi, karda, buzda, dağ yamacında çalıştı. Gabrielli, çok sayıda İtalyan işçi getirmişti; bu işçiler için güzergâh boyunca barakalar kuruldu. Tarihî fotoğraflar, kadın işçilerin de bu çabada yer aldığını gösteriyor.

Projeyi iki mühendislik ekibi yönetti:

• Carl Junker liderliğindeki ekip, suyu kaynaklardan şehre taşıyan hatları inşa etti.
• Otto Wertheim liderliğindeki diğer ekip ise Viyana içindeki dağıtım ağı ve su depolarını tamamladı.

1873: Su Geldi, Viyana Değişti

1873 yılında Viyana’ya ilk kez dağ suyu ulaştığında, bu yalnızca bir mühendislik başarısı değil, halk sağlığında bir devrimdi.

Bu tarihten sonra tifüs, kolera gibi salgın hastalıklar büyük ölçüde azaldı. Temiz suyun, kentsel refahın temel koşulu olduğu fikri yerleşti.

Bugün Ne Durumda?

Viyana hâlâ içme suyunun büyük kısmını bu ilk hat üzerinden, tamamen yerçekimiyle çalışan sistem sayesinde, elektrik pompası kullanmadan alıyor. Bu, sürdürülebilirlik açısından da örnek gösterilen bir sistemdir.| ©DerVirgül