**“On Yaşında Evlenmek Çok Erken”

Irak’ta Çocuk Evlilikleri ve Avrupa’ya Göç: Yazarlar Zeinab Hassan ile Ban al-Khayali Hassas Konuları Edebiyata Taşıyor**

Iraklı yazarlar Zeinab Hassan ve Ban al-Khayali, ülkenin en tartışmalı meselelerinden çocuk yaşta evlilik ve göç deneyimini ele alıyor. Kurdukları kadın yazılar ağı, Mezopotamya’nın kadim ve güçlü tanrıçasından ilhamla “İnana” adını taşıyor.

Zeinab Hassan’ın öykülerinden biri olan “Minderjährige [Minderjährig]” çocuk yaşta evlilik konusunu merkezine alıyor. Öyküdeki başkahraman Dua, evleneceği için heyecanlanan küçük bir kız. Kendisine verilecek hediyeleri düşünüyor ancak evlilik gerçeğinin ne anlama geldiğini bilmiyor. Zeinab Hassan, bu öykünün gerçek bir olaya dayandığını belirtiyor: “Düğünün bir şenlik olduğunu, güzel bir elbise giyebileceğini sanıyordu,” diyor Hassan; “Evliliğin ne olduğunu ise anlayamazdı. Nasıl anlasın ki? Daha sadece on yaşındaydı.”

Irak’ta Yeni Yasayla Çocuk Evlilikleri Fiilen Yasallaştı

Irak’ta resmi olarak evlilik yaşı hem kadın hem erkek için uzun süre 18 olarak belirlenmişti. Ancak uygulamada çeşitli yollarla bu kural sık sık deliniyordu. Şimdi ise durum değişti: Yeni yasa ile erkek çocuklarının 15, kız çocuklarının ise dokuz yaşından itibaren evlendirilebilmesinin önü açıldı. Iraklı sivil toplum örgütleri bu düzenlemeyi sert biçimde eleştiriyor.

Zeinab Hassan’ın çocukluk arkadaşı da 10 yaşında evlendirilen kızlardan biriydi. Hassan şunları aktarıyor: “Arkadaşları okulunu bitirdi, hatta üniversite okudu. O ise bunların hiçbirini yapamadı. Şimdi boşanmak istiyor.” Hassan, küçük kıza yıllar önce söylediği sözleri şöyle hatırlıyor: “On yaşında evlilik için çok erken. İyi düşün.” Ancak küçük kız, babasının ısrarına karşı koyamamıştı.

Hassan bugün bile evlilik yaşının 18 olmasının yeterli olmadığını savunuyor: “İnsan, 18 yaşında bile evlilik kararı için çok genç olabilir.”

İnana Ağı: Güçlü Bir Tanrıçadan İlham Alan Kadın Yazarlar

Die Presse gazetesinden Wieland Schneider’in makaleye göre, Zeinab Hassan, İngiliz filolojisi eğitimi almış, yaratıcı yazarlık atölyelerine katılmış ve toplumsal meseleleri edebiyata taşıyan bir yazar. O, Iraklı kadın yazarların 2013’ten bu yana bir araya geldiği “İnana” adlı ağın da parçası. Ağın ismi, Mezopotamya’da binlerce yıl önce tapınılan güçlü tanrıça İnana’dan geliyor. İnana, Uruk kentindeki tapınaklarıyla bilinen; aşkı, savaşı ve bereketi aynı anda temsil eden bir figürdü.

Kadın yazarlar, güncel toplumsal ve siyasal sorunları şiir ve öykü formunda ele alıyor. Bu çalışmaların ikinci derlemesi “Mit den Augen von Inana [İnana’nın Gözleriyle]” adıyla yayımlandı.

Göç, Travmalar ve Kaçakçıların Kötüye Kullandığı Sistem

Ağın bir diğer yazarı Ban al-Khayali, biyoloji eğitimine rağmen yoğun biçimde edebiyata yönelmiş bir isim. Öykülerinde sık sık Irak’tan Avrupa’ya göçü konu alıyor. “Der Betrüger [Dolandırıcı]” adlı metninde, Avrupa’da yeni bir hayat kurmanın zorluklarını, Almanya’daki cihatçı terör saldırılarının Arap mültecilere psikolojik etkilerini ve bir insan kaçakçısının sistemdeki boşlukları kendi lehine kullanmasını anlatıyor.

Al-Khayali, öykünün kurgusal olduğunu ancak gerçek yaşamdan da beslendiğini söylüyor. Kendisine ilham veren örneklerden biri, bir kuzeninin yaşadıkları: Kuzeni, Saddam Hüseyin’in devrilmesinden sonraki dönemde adalet bakanı Malik Dohan al-Hassan’ın ekibinde çalışırken El Kaide’nin hedefi hâline gelmişti. “Bir bombalı saldırıda bacaklarını kaybetti,” diyor al-Khayali.

Bu kuzen, hayatını kurtarmak için Irak’tan kaçtı ancak sığındığı ülkede yıllarca bürokrasiyle mücadele etti. Hakkında belge bulunmadığı için yetkililer ona inanmadı. Al-Khayali şöyle anlatıyor: “Ona dediler ki: ‘Onların duymak istediği başka bir hikâye uydur. O zaman seni korurlar.’” Kuzeni ise gerçeği anlatmakta ısrar etti ve sonunda ABD’ye kabul edildi.

“Kamyon Şoförü Olarak Irak’taki Profesörden Daha Çok Saygı Görüyorum”

Yıllar süren savaşlar, IŞİD terörü ve ekonomik çöküş nedeniyle milyonlarca Iraklı ülkeyi terk etti. Kimileri Avrupa’da tutunamayıp geri döndü. Al-Khayali’nin diğer bir kuzeni ise Almanya’da kaldı. Irak’ta mühendislik eğitimi almış olmasına rağmen Almanya’da kamyon şoförlüğü yapıyor. Kuzeninin sözlerini şöyle aktarıyor: “Irak’ta profesör olsam göreceğim saygıdan çok daha fazlasını Almanya’da kamyon şoförü olarak görüyorum.”

Iraklı Kadın Yazarlar, Halkın Gerçek Hikâyelerini Edebiyatla Kayıt Altına Alıyor

Bu hikâyeler, Iraklı kadınların ve erkeklerin hayatından kesitler sunuyor. Zeinab Hassan, Ban al-Khayali ve ağdaki diğer yazarlar; yaşanan bu gerçekleri edebiyatın içinden yeniden kuruyor, tartışmaya açıyor ve görünür kılıyor.|© DerVirgül