Graz araştırmacıları dünyanın en eski kitabını buldu

Kitap restoratörü, Mayıs ayındaki rutin çalışmaları sırasında Graz Üniversitesi’nin özel koleksiyonundan gelen parçayı ilk kez eline aldığında hayretler içinde kaldı: “Önce bir iplik parçası gördüm, ancak daha sonra bir kitap formatını fark ettim. Merkezi bir kıvrım, dikiş delikleri ve papirüs üzerinde açıkça tanımlanmış kenar boşlukları içinde yazılı metni gördüm. Bir konservatör olarak, böyle bir keşifle karşılaştığınızda ve kitabın tarihinde bir yapı taşına katkıda bulunabildiğinizde kendinizi çok özel hissediyorsunuz. İlk başta buna inanamıyorsunuz,” diyen Zammit Lupi, perşembe günü hala duygulandığını ifade etti.

Şimdiye kadar kitap formunun Hıristiyanlık döneminin ikinci yüzyılında ortaya çıktığı varsayılıyordu – Graz uzmanlarına göre, kitap formunda dikişin en eski kanıtı şimdiye kadar MS 150 ila 250 yılları arasına tarihlendirildi ve British Library ile Dublin’deki Chester Beatty Library’de saklanıyor. Graz Üniversitesi Kütüphanesi Özel Koleksiyonlar Müdürü Erich Renhart perşembe günü yaptığı sunumda, “Graz Mumya Kitabı 400 yıl önce oluşturuldu ve bu nedenle hala bildiğimiz en eski korunmuş kitap formu” dedi.

“Mumya Kitap”

Papirüs parçası 100 yıldan daha uzun bir süre önce El-Fayoum’un güneyindeki Mısır nekropolü Hibeh’te [bugün El Hiba] yapılan bir kazı sırasında keşfedilmiştir. Bulunduğunda, bir Mısır lahdindeki bir mumyayı örtüyordu. 1904’ten beri Graz Üniversitesi’nde bulunmaktadır ve Ptolemaios döneminden [MÖ 350 – 30] kalma 52 objelik papirüs koleksiyonunun bir parçasıdır.

Bira ve petrol vergisi defteri

Buluntuyu 1906 gibi erken bir tarihte yayınlayan arkeologlara göre, mumya aslında M.Ö. 260 civarında Yunanca olarak bira ve petrol vergisi faturalarının kaydedildiği bir defterin çift yaprağıydı. Tarihlendirme, buluntu durumuna, paleografiye ve mumyanın ikonografisine dayandırılmıştır. Metnin yazım tarzının yanı sıra bezemenin renkleri ve tarzı da geç Ptolemaios dönemine uymaktadır. Graz’lı araştırmacıların bakış açısına göre, kodeks formundaki kitapların Ptolemaios döneminde zaten var olduğuna ve bu konuda bugüne kadar bilinen en eski parçanın Graz’da bulunduğuna dair birçok gösterge vardır.

Vestigia araştırma merkezinin de başkanı olan Renhart, “Bu sonbaharda uluslararası uzmanları, kitap parçasını ve ondan elde edilen yeni bilgileri tartışmak üzere Graz’da bir konferansa davet edeceğiz” dedi: “Gerçekleşecek olan şey, kitabın başlangıç tarihinin yeniden gözden geçirilecek olmasıdır.” Graz Üniversitesi Kütüphanesi Müdürü Pamela Stückler ise “Graz Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Özel Koleksiyonlar ekibinin yetkinliği sayesinde, zaten uzun zamandır bilinen dijitalleştirilmiş nesnelere yeni bir bakış açısı kazandırıldı” dedi.

“Parçalara bakış açısını değiştirecek”

Theresa Zammit Lupi de “Bu buluntu, parçalara bakış açımızı değiştirecek” diyerek ikna oldu. Malta Üniversitesi’nde sanat tarihi, Floransa ve Londra’da ise kitap ve kağıt konservasyonu eğitimi aldı. 2009 yılında Londra Sanat Üniversitesi’nde el yazması restorasyonu alanında doktorasını tamamladı ve 2017 yılında Harvard Üniversitesi’nde araştırma görevlisi oldu. Zammit Lupi Malta, İtalya, Birleşik Krallık, İsviçre, Mısır ve Etiyopya’da çalışmış ve çeşitli ülkelerde konservasyon ve kodikoloji dersleri vermiştir. Lupi, 2021 yılından bu yana Graz Üniversitesi Üniversite Kütüphanesi Özel Koleksiyonları’nda kıdemli konservatör olarak görev yapmaktadır.

Uluslararası tanınırlığa sahip

Graz Üniversitesi Kütüphanesi, dört milyondan fazla yayınla Avusturya’nın en büyük üçüncü kütüphanesidir. Kütüphane 2019 yılında kapsamlı bir şekilde genişletilmiş ve modernize edilmiştir. Graz Üniversitesi Kütüphanesi Özel Koleksiyonları, Steiermark Dükalığı’nın yazılı mirasının büyük bir bölümünün yanı sıra diğer değerli eserleri de korumaktadır – yaklaşık 300.000 materyalle, Milli Kütüphane’den sonra Avusturya’da bu türden ikinci en büyük koleksiyon olarak kabul edilmektedir.

Graz Üniversitesi Kütüphanesi Özel Koleksiyonları, değerli el yazmaları ve kitapların dijitalleştirilmesi ve restorasyonu için bir mükemmellik merkezi olarak kabul edilmektedir: Değerli eserlerin hassas bir şekilde dijitalleştirilmesi için Graz’da geliştirilen teknoloji, diğerlerinin yanı sıra Harvard Üniversitesi ve British Library tarafından da kullanılmaktadır. Özel Koleksiyonlara bağlı olan VESTIGIA – Kitap ve Yazma Mirası Araştırma Merkezi, eski yazıların bilimsel indekslenmesine adanmıştır. Bu merkez, Graz Üniversitesi’ndeki koleksiyonların yanı sıra, özellikle Güney ve Doğu Avrupa’dan daha önce bilinmeyen veya erişilemeyen koleksiyonları da kapsamaktadır. Koleksiyonlar, daha ileri araştırmalar için erişilebilir hale getirmek amacıyla kaydedilmekte, restore edilmekte, korunmakta, dijitalleştirilmekte ve düzenlenmektedir.|© DerVirgül