Varlık ve Yokluk Âleminde Yer Edinmek

Hz. Mevlânâ, “Hamdım, piştim, yandım!” derken aslında insanın varoluş yolculuğunu özetler. Tasavvufta “varlıkta yokluk” ilk duraksa, “yoklukta varlık” son duraktır. Aklın donup kaldığı, mantığın çatladığı, ilmin acizleştiği andır bu.

Bilindiği üzere varlıklar zıtlarıyla vardır. Zıtlıklar öylesine bir ahenk ve nizama sahiptir ki hiçbir tarife sığmaz. Her “varlık” aynı zamanda bir “yokluğa”, her “yokluk” da bir “varlığa” muhtaçtır. Dolayısıyla birinin varlığı ya da yokluğu, ötekinin değerini eksiltmez.

Hz. Mevlânâ’nın şu sözleri de manidardır:
“Yokluktayız, yokluğun sarhoşu olmuşuz. Yokluk sevgilisi, çok daha vefalıdır.”
“Âlim nice binlerce ilim bilir de kendi nefsini bilmez. Uğurlu, uğursuz yıldızları biliyorsun da kendin uğurlu musun, uğursuz mu, haberin yok.”

İnsanoğlu çoğu zaman bir gayya kuyusuna düşmüş gibi hisseder; varlık âleminden yokluğa, hiçliğe sürükleniyormuş gibi… Oysa hayat yolculuğu anne karnında başlar; doğumla birlikte yeni bir âleme göz açarız. Bebeklikten itibaren iyi ve kötünün iç içe olduğu dünyada, çevremizin telkinleriyle kişiliğimizi inşa ederiz.

Allah insana akıl vermiştir. Doğru yolu seçmek de, kötülüğe yönelmek de elimizdedir. “Kaderim böyleymiş” demek, kötülükleri meşrulaştırmanın bahanesi olamaz. Kader inancı vardır, ama onu menfaatlerimiz için kullanırsak işte o zaman “varlıkta yokluk” haline düşeriz.

İyilik, doğruluk, güzellik insanın elindedir. Çocukların öldürüldüğü, kan ve gözyaşının hakim olduğu bir dünyada sessiz kalmak, varlığın içinde yok olmak demektir. Hayatın adil olmadığını bilmek gerek; adaleti önce kendi içimizde, sonra da çevremizde inşa etmeye çalışabilirsek varlık ve yokluk âleminde kendi yerimizi bulmuş oluruz.

Ne yazık ki menfaat ve çıkarcılığın hâkim olduğu bir ortamda huzur bulmak kolay değildir. Fakat insan “Ben bu dünyada varım, doğruyu ve güzeli bulmak için çaba göstereceğim; sevgiyi, adaleti, dürüstlüğü ön planda tutacağım” diyebildiğinde, kendiyle barışabildiğinde hakikî anlamda varlık ve yokluk arasında bir yer edinmiş olur.

Unutmayalım: Varlık sandığımızda yokluk, yokluk sandığımızda da varlık olabilir. Önemli olan, hayatın her anında bu bilinci koruyabilmektir.

Varlıkta birlik ümidiyle, güzel günlerde yaşamak dileğiyle…